https://youtu.be/7EemMXeVO3I

時間 文稿 畫面 配樂
開場 盤子,毋著毋是這个盤子,是咧講物件買貴囉 Plate, Bunzlau, Dishes(Pixabay)
https://pixabay.com/photos/plate-bunzlau-dishes-peel-stacked-667824/
Stack of plates(Pixabay)
https://pixabay.com/photos/stack-of-plates-terller-stack-629987/ Comical Adventures(MotionElements)
Neil Cross
https://www.motionelements.com/stock-music-9436440-comical-adventures
顛倒予人當做是盼仔 公視新聞
https://youtu.be/weuKPp-svLU?t=30
感覺上好像是在摃盼仔這樣子 公視新聞
https://youtu.be/UHE-H_690Po?t=79
但是是按怎欲講人是盼仔,盼仔到底是對佗位來的?
片頭 是按怎台語欲講 盼仔 EP1-EP3 綜合素材
part 1 盼仔,是咧講癮頭、戇呆,較會去予人騙,顛倒開大條的人 設計對白
A:彼个外國人講予伊翕相就欲予我500箍
B:真正是盼仔
Wellcome Collection
https://wellcomecollection.org/works/ms4qvrpg
教育部的辭典是寫「盼仔」,毋過嘛有人認為是「襻仔」。 《教育部臺灣閩南語常用詞辭典》
https://sutian.moe.edu.tw/zh-hant/su/5235/
像講這領衫,倒爿的這个空就是「襻仔」,正爿這个長長的就是「紐仔」,若按呢「襻仔」是按怎會便做這馬這个意思咧? 《牛車來去》 EP27
https://www.ptsplus.tv/zh/programs/6ace5111-0637-435c-bc35-d5c8b80f1d14?play=654d945b-716b-4706-9ea2-a09bfdde7800
襻仔就是這空,你欲入來欲出來攏在你,我無法度講無愛啊無法度講欲,所以在人掘在人挖 comical percussion loop(MotionElements)
LillLilly99999
https://www.motionelements.com/stock-music-27983308-comical-percussion-loop
這位是政大傳播學院名譽教授林元輝,伊對台語真有研究。
我共你講盼仔就是按呢敢若槌槌,無法家己控制,在人𧿬在人踏,這號做盼仔
part 2 盼仔,另外一个講法是「宋盼」,這个宋是代表菲律賓的呂宋島,譬喻講宋米就是對呂宋進口的蝦米。 Boston Public Library
https://www.digitalcommonwealth.org/search/commonwealth:0z709769k
tenz1225(Flickr)
https://www.flickr.com/photos/tenz1225/8715940885/in/photolist-ehctyR-2npjz1K-jHLjX-2MzDaZ
呂宋島佇 1571 年去予西班牙人殖民,𪜶起造馬尼拉城,對彼當陣開始呂宋變做西班牙帝國佇東亞貿易的重要據點。 Library of Congress
https://www.loc.gov/resource/g9230.ct000021/
Wikimedia Commons
https://en.wikipedia.org/wiki/File:Fort_Santiago_1880_gate.jpg Wolf Drum (Rhythmic Meditative Tribal Drum Music) - No Atmos(MotionElements)
Artur Linkor
https://www.motionelements.com/stock-music-17692409-wolf-drum-rhythmic-meditative-tribal-drum-music-no-atmos
西班牙人對路途遙遠的美洲,載一船閣一船的白銀來,佇呂宋共中國的綢仔佮幼瓷買落來,才閣運轉去美洲。 Library of Congress
https://www.loc.gov/resource/g9230.ct000021/
《Códice Boxer》(Indiana University)
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Reception_of_the_Manila_Galleon_by_the_Chamorro_in_the_Ladrones_Islands,_ca._1590.jpg
Wikimedia Commons
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Potosi_Real.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fort_Santiago_1880_gate.jpg
福建的生理人發現,這个趁錢的機會誠芳,有愈來愈濟商船載中國貨去呂宋做生理。 Boston Public Library
https://www.digitalcommonwealth.org/search/commonwealth:0z709759b
黎芳(Wikimedia Commons)
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Guangzhou,_Chinese_Boats_by_Lai_Afong,_cа_1880.jpg
中國和菲律賓的貿易貨物總價值,對今開始的80萬披索,30年之間就成長到超過1100萬披索,增加10倍以上。 Wikimedia Commons
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Potosi_Real.jpg
來做生理的福建人,有的就留佇當地,成做貿易商抑是工藝師傅,真濟人嘛佇呂宋發大財。 Library of Congress
https://www.loc.gov/item/2013585226/
Biblioteca Nacional España(Wikimedia Commons)
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chino_Corredor_by_José_Honorato_Lozano.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chino_Chanchaulero_by_José_Honorato_Lozano.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tipos_del_País_Scene_by_José_Honorato_Lozano.jpg
《Códice Boxer》(Indiana University)
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chinese_migrants_in_the_Philippines.png

| | | 到清朝,福建總督閣啟奏雍正皇帝,真濟福建人蹛佇呂宋,當地非常繁華,大家攏真好額。 | 北京故宮博物院(Wikimedia Commons) https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Portrait_of_the_Yongzheng_Emperor_in_Court_Dress.jpg 國立故宮博物院 https://qingarchives.npm.edu.tw/index.php?act=Display/image/11148024MmxKNg#d2C | | | | 你出去外口趁錢轉來以後,不管是真的趁著錢抑是假的趁著錢,攏加加減減會欲愛面子會展風神 | | | | | 本地人就是講彼號做「呂宋客」,較有錢出手嘛較大方,大跤大手。 | 太陽公司/國家電影及視聽文化中心 https://tfai.openmuseum.tw/muse/digi_object/060e660378d1c04376b00ae6bb91a24a | | | | 過於大方予人會愛笑,顛倒予人講𪜶是盼仔,所以就講是「宋盼」 | 天勝影業/國家電影及視聽文化中心 https://tfai.openmuseum.tw/muse/digi_object/140f8001fcce7974995e94679497ba8f#8643 | | | | 所以「摃宋盼」抑是「摃呂宋龜」,也就是要摃這寡對呂宋轉來的癮頭。 | 天勝影業/國家電影及視聽文化中心 https://tfai.openmuseum.tw/muse/digi_object/140f8001fcce7974995e94679497ba8f#8643 | | | part 3 | 但是大海茫茫,呂宋毋是福建人移民的唯一選擇,另外一个就是臺灣。 | Boston Public Library https://www.digitalcommonwealth.org/search/commonwealth:9s161d40f 《François Valentiyn's Oud en Nieuw Oost-Indien, Vol. IV》(Wikimedia Commons) https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kaart_van_het_Eyland_Formosa.jpg | | | | 1624 年荷蘭佔領大員以後,為著欲生產稻仔和蔗糖,開始招福建人來台灣開墾。 | Zeeuws Museum(Wikimedia Commons) https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Atlas_Blaeu-Van_der_Hem_-_Taioan.jpg Wikimedia Commons https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sugar_industry_Taiwan_04.jpg https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sugar_industry_Taiwan_08.jpg https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sugar_industry_Taiwan_07.jpg 《臺灣統計要覽》(Wikimedia Commons) https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rice_harvesting_in_Taiwan.jpg | Documentary Tension Background(MotionElements) Bjørn Ottar Undset https://www.motionelements.com/stock-music-15890859-documentary-tension-background | | | 佮移民去呂宋的福建貿易商無仝,來台灣的福建人主要是農民。 | Boston Public Library https://www.digitalcommonwealth.org/search/commonwealth:9s161d40f 《Histoire générale des voyages》(Wikimedia Commons) https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1756_Map_of_Formosa_(Taiwan)_by_French_法國人所繪福爾摩沙島圖_L'_Isle_Formose.png Library of Congress https://www.loc.gov/item/2013585226/ Wikimedia Commons https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sugar_industry_Taiwan_07.jpg | | | | 雖然擔任的角色無仝款,但是呂宋和台灣仝款攏佇西方帝國的殖民之下,成做福建移民的出口。 | 熱蘭遮城博物館(Wikimedia Commons) https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fort_Zeelandia01.jpg Wikimedia Commons https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fort_Santiago_Intramuros_Manila.jpg | | | | 毋過這兩个所在的統治者並無滿足,攏想講欲共手伸過來巴士海峽。 | Boston Public Library https://www.digitalcommonwealth.org/search/commonwealth:0z709759b | | | part 4 | 其實對 1596 年開始,菲律賓的西班牙人就討論過幾若擺敢欲佔領臺灣,但是一直無順利插旗,結果就是先去予荷蘭人搶去。早就說矣,躊躇就會失敗。 | Boston Public Library https://www.digitalcommonwealth.org/search/commonwealth:0z709759b Rijksmuseum https://www.rijksmuseum.nl/en/collection/SK-A-4528 | | | | 為著打擊荷蘭人,西班牙人對呂宋島出發,繞過荷蘭人的大員行東海岸,到三貂角以後佔領基隆。 | Boston Public Library https://www.digitalcommonwealth.org/search/commonwealth:0z709759b Wikimedia Commons https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Spanish_Galleon.jpg | | | | 這个時陣基隆佮呂宋仝款,變做西班牙殖民地的一部分。 | Boston Public Library https://www.digitalcommonwealth.org/search/commonwealth:0z709759b | | | | 但是基隆無和呂宋鬥陣傷久,西班牙人真緊就去予荷蘭人趕走,閣來荷蘭嘛去予鄭成功趕走,這个時陣顛倒變做佇臺灣的鄭成功,想欲佔領呂宋。 | Boston Public Library https://www.digitalcommonwealth.org/search/commonwealth:0z709759b W. Michel(Wikimedia Commons) https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Herport_Albrecht_Zeelandia_1669.jpg#mediaviewer/File:Herport_Albrecht_Zeelandia_1669.jpg Rijksmuseum https://www.rijksmuseum.nl/nl/collectie/RP-P-1878-A-483 | | | | 1662 年鄭成功派使節前往馬尼拉,交予菲律賓總督一張批。 | 國立臺灣博物館 https://openmuseum.tw/muse/digi_object/ba677ff83e29b7926b2808f8837cd4f5 | Hidden Traps bass and drums (Dark Unsettling Ominous Tension)(MotionElements) Matthew Edward Harvey https://www.motionelements.com/stock-music-25977190-hidden-traps-bass-and-drums-dark-unsettling-ominous-tension | | | 只要恁納貢,我就予恁繼續保持王室之地佮尊貴,若無就欲放火燒了了,到時後悔就袂赴。 | | | | | 這張批予西班人驚甲咇咇掣,𪜶驚鄭成功會像拍台灣仝款,真正拍過來。 | Rijksmuseum https://www.rijksmuseum.nl/en/collection/RP-P-OB-75.330 | | | | 煩惱佇馬尼拉的華人移民,敢是鄭成功的內鬼,結果就發生呂宋華人大屠殺。 | Library of Congress https://www.loc.gov/item/2013585226/ | | | | 雖然鄭成功尾仔根本就無來,但是有一寡宋盼死踮異鄉,無法度轉去。 | Library of Congress https://www.loc.gov/item/2013585226/ | | | part 5 | 宋盼這个詞上早佇 1931-32 年的《台日大辭典》出現,毋過是寫做「傖盼」,意思是無路用、憨呆。 | 《台日大辭典》 https://taigi.fhl.net/dict/gm.php?fn=A/A0885.png | | | | 但是,這个查埔人予「宋盼」有一个新的意思。 | 公視新聞 https://youtu.be/FRerw3H4woA?t=40 | Action Energetic Powerful Rock Sport Trailer (Epic Cinematic Background Music)(MotionElements) ikoliks https://www.motionelements.com/stock-music-11821313-action-energetic-powerful-rock-sport-trailer-epic-cinematic-background-music | | | 也是像一部電影的標題 叫「終局之戰」 | 公視新聞 https://youtu.be/FRerw3H4woA?t=40 | | | | 等一下等一下,猶未到遮,咱先轉來看 1994 年。 | 公視新聞 | | | | 彼个時陣猶未選過總統的宋楚瑜,當咧參選台灣省的省長,伊的競選對手吳梓共「宋盼」講做「宋販」,講宋楚瑜是假台灣人、掛羊頭賣狗肉。 | 《中國時報》1994.11.10 《聯合報》1994.11.10 《中國時報》1994.11.25 | Jazz Comedy cat thief(MotionElements) StanNau https://www.motionelements.com/stock-music-28602573-jazz-comedy-cat-thief | | | 罵講伊是欲出賣臺灣 | | | | | 「宋盼」的盼共寫做「販賣」的販,彼是音真仝,其實音是不正確的 | 《中國時報》1994.11.10 《聯合報》1994.11.10 《中國時報》1994.11.25 | | | | 毋過𪜶當初時咧共解釋的時陣,有政治上的解釋 | | | | | 嘛有網友共「宋盼」寫做「宋叛」,來批評宋楚瑜離開國民黨。只不過綴時間列行,這个用法嘛漸漸消失去。 | JokePtt(PTT) https://www.ptt.cc/bbs/HatePolitics/M.1206268586.A.86A.html aswq17558(PTT) https://www.pttweb.cc/bbs/HatePolitics/M.1553917888.A.0D5 kittyman(PTT) https://www.ptt.cc/bbs/FTV/M.1262191899.A.FFD.html | | | | 好啦好啦,愈講愈遠矣,我欲來去用我的盤子摃盼仔囉 | Wellcome Collection https://wellcomecollection.org/works/ms4qvrpg | | | Roll Card | 監製 呂東熹 督導 劉桂蘭 製作人 黃彥鈞 吳東牧 企劃 黃彥鈞 攝影 Daniel Kuo 動畫 夏群皓 美術設計 夏群皓 剪輯後製 Daniel Kuo 台文編輯 張珮詩 陳輔軒 旁白 張珮詩 | | | | 資料來源 | 國立政治大學傳播學院名譽教授 林元輝 國立清華大學歷史研究所副教授 李毓中 吳昕泉 《臺灣話的語源與理據》 劉建仁 〈晚明中國與西屬菲律賓的貿易規模及歷史走向〉 李慶 〈奏請酌添洋船水手以靖偷渡事〉 郝玉麟 奏 〈Los frailes de Koxinga〉 Anna Busquets 〈西荷殖民主義下菲島與臺灣之福建移民〉 陳紹馨 〈荷據時期臺灣赤崁一帶土地墾佃制度之研究〉 陳立人 〈清代帆船與海外移民〉 松浦章 | | | | 畫面來源 | Wellcome Collection Library of Congress Indiana University Boston Public Library Biblioteca Nacional España 北京故宮博物院 國立故宮博物院 國家電影及視聽文化中心 Zeeuws Museum 熱蘭遮城博物館 Rijksmuseum 國立臺灣博物館 國家圖書館 《教育部臺灣閩南語常用詞辭典》 《牛車來去》 《Códice Boxer》 《François Valentiyn's Oud en Nieuw Oost-Indien, Vol. IV》 《臺灣統計要覽》 《Histoire générale des voyages》 《台日大辭典》 《聯合報》 《中國時報》 John Thomson tenz1225 黎芳 天勝影業 太陽公司 W. Michel JokePtt aswq17558 kittyman Pixabay Wikimedia Commons Flickr PTT | | | | 音樂來源 | Comical Adventures Neil Cross comical percussion loop LillLilly99999 Wolf Drum (Rhythmic Meditative Tribal Drum Music) - No Atmos Artur Linkor Documentary Tension Background Bjørn Ottar Undset Hidden Traps bass and drums (Dark Unsettling Ominous Tension) Matthew Edward Harvey Action Energetic Powerful Rock Sport Trailer (Epic Cinematic Background Music) ikoliks Jazz Comedy cat thief StanNau MotionElements | | | | 片尾 | 公視台語台 Logo | | |

資料來源

特別感謝國立政治大學傳播學院名譽教授林元輝、國立清華大學歷史研究所副教授李毓中,以及吳昕泉先生接受採訪

《臺灣話的語源與理據》 宋盼篇

宋盼(sɔŋʟ-p‘anʟ)──凱子

1573-1610 年中國和菲律賓貿易額的資料和估算引自李慶(2018),〈晚明中國與西屬菲律賓的貿易規模及歷史走向〉,《中國經濟史研究》

菲律賓中國貿易貨物總值

上奏雍正的奏摺來自於國立故宮博物院的《宮中檔奏摺-雍正朝》,郝玉麟 奏,〈奏請酌添洋船水手以靖偷渡事〉,雍正11年04月05日,故宮015338 號, 頁 2

清代檔案檢索系統-內容瀏覽

鄭成功意圖征服菲律賓的歷史和寫予菲律賓總督的批信華文翻譯參考〈「殲滅」或「空穴來風」的艦隊?── 1662年鄭成功征菲律賓考〉

「殲滅」或「空穴來風」的艦隊?── 1662年鄭成功征菲律賓考(一)

鄭成功寫予菲律賓總督的信原文引用自〈Los frailes de Koxinga〉

Los frailes de Koxinga

福建人移民呂宋和台灣的歷史參考下列資料

陳紹馨(1962),〈西荷殖民主義下菲島與臺灣之福建移民〉,《臺北文獻》

陳立人(2005),〈荷據時期臺灣赤崁一帶土地墾佃制度之研究〉

政大機構典藏-National Chengchi University Institutional Repository(NCCUR):??????